Author: བོད་ཀྱི་བང་ཆེན།

ཨ་རིའི་མང་གཙོ་ཐེབས་རྩའི་ལྷོ་དང་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལས་འཆར་དོ་དམ་པ་སྐུ་ཞབས་ཝིལ་སོན་ལེས་ལགས་སུ་བཅར་འདྲི།

ཨ་རིའི་མང་གཙོ་ཐེབས་རྩའི་(National Endowment for Democracy)ལྷོ་དང་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལས་འཆར་དོ་དམ་པ་སྐུ་ཞབས་ཝིལ་སོན་ལེས་(Mr. Wilson Lee)ལགས་༢༠༠༧ ལོའི་ཟླ་༨ ཚེས་༡༦ ནས་༢༣ བར་བོད་དུ་ཕེབས་ཡོད་པ་དང༌། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་དང་གཞིས་ཀ་རྩེ། རྩེ་ཐང་བཅས་སུའང་ཉིན་༨ རིང་གཟིགས་སྐོར་ལ་བསྐྱོད་གནང་ཡོད་པ་དང༌། ཨ་རིའི་ཐེབས་རྩ་དེས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ལ་རོགས་དངུལ་གནང་བཞིན་ཡོད་པར་བརྟེན། ཁོང་ཟླ་༨ ཚེས་༢༣ ནས་༣༠ བར་ཉིན་༧ རིང་འབྲེལ་ཡོད་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ལ་གཟིགས་སྐོར་དུ་ཕེབས་ཡོད་པ་རེད།

ཕྱི་སྡོད་བོད་རིགས་རྣམས་ཀྱི་མགོ་སྐོར་འོག་ཚུད་པ་ཡིན་ན། ལས་སླ་པོ་འཇོག་གི་མིན་ཞེས་བཤད་འདུག

དྲི་བ། རུང་རྒྱས་ཨ་གྲགས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་རྗེས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ག་འདྲ་ཆགས་ཡོད་དམ།

ལན། ཕྱི་ཟླ་༨ ཚེས་༡ ཉིན་རུང་རྒྱས་ཨ་གྲགས་འཛིན་བཟུང་བྱས་ནས་ཉིན་གཉིས་ལ་ལི་ཐང་རྫོང་གི་བཙོན་ཁང་དུ་བཀག་ཉར་བྱས་འདུག་པ་དང༌། ཕྱི་ཚེས་༢ ཀྱི་མཚན་ཆུ་ཚོད་༢ པའི་ཐོག་རྒྱ་གཞུང་གི་ས་ཆ་གཞན་དག་ཅིག་ཏུ་ཁྲིད་ཡོད་འདུག བཙོན་རོགས་ཤིག་བརྒྱུད་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར་ན་ཉིན་གཉིས་དེའི་རིང་དུ་ཁོང་ལ་ཁ་ལག་ག་ཚོད་སྤྲད་ཀྱང་མ་ཟོས་པར་ཟས་བཅད་ངོ་རྒོལ་བྱས་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་གོ་སོང༌། རྒྱ་གཞུང་གིས་ས་ཆ་གཞན་དུ་ཁྲིད་པའི་རྗེས་ནས་སྐད་ཆ་གང་ཡང་གོ་རྒྱུ་མི་འདུག འོན་ཀྱང་བཙོན་འོག་ཏུ་ཁོ་རང་གིས་དོན་ཚན་གསུམ་ཞིག་བཤད་ཡོད་ཚུལ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བརྙན་འཕྲིན་བརྒྱུད་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་འདུག

ཨ་རི་བ་གཞས་མ་ཨ་མེ་ལེའ་ནི་རུ་བཅར་འདྲི།

གཞས་མ་ཨ་མེ་ལེའ་ནི་ཨ་རི་ནས་ཡིན་ཞིང་ཆུང་དུས་ནས་བོད་ཀྱི་བླ་སྤྲུལ་མང་པོ་དང་མཇལ་མྱོང་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་ཡིག་དང་བོད་གཞས་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཀྱང་རེད། ཨ་རིར་བཞུགས་སྐབས་བོད་ཡིག་ཆེད་སྦྱོང་གི་འཛིན་གྲྭར་ཞུགས་པ་དང༌། བོད་གཞས་ཟུར་སྦྱོང་བྱས་ནས་ད་ལྟ་བོད་གཞས་གྲགས་ཅན་ཚང་མ་ཐོགས་མེད་དུ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། བོད་པ་ཡོད་ས་གང་སར་གྱི་སྲང་ལམ་ཁྲོད་བོད་གཞས་བཏང་ནས་བོད་པ་མང་པོས་ཁོ་མོར་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་གཏོར། བོད་གཞས་ཀྱི་བརྙན་འཁོར་གཅིག་བཟོས་ཟིན་པ་དང་འདི་ལོར་སླར་ཡང་བོད་གཞས་ཀྱི་བརྙན་འཁོར་གསར་པ་ཞིག་བཟོ་འཆར་འདུག མོ་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་པ་བོད་གཞས་གཏོང་མཁན་དང་བོད་རང་དབང་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པར་རོགས་རམ་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཀྱང་རེད།

ཨ་རིར་གནས་བཞུགས་དགའ་ཤར་ལྷོ་པ་དགེ་བཤེས་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་ལ་བཅར་འདྲི།

དྲི་བ། དགེ་བཤེས་མཆོག་གིས་ཨ་རིར་ཆོས་ཚོགས་བཙུགས་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་རིགས་མང་པོ་ཞིག་ལ་ནང་ཆོས་འཆད་སྤེལ་གནང་གི་ཡོད་སྐོར་གོ་ཐོས་བྱུང་སོང་དེའི་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་གནང་རོགས།

ལན། དང་པོ་ང་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ལ་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་གཞུང་གི་བཀའ་འབྲེལ་རེད། ཕྱི་ལོ་༡༩༦༣ ལོར་དབྱིན་ཇིའི་ལུང་པ་རུ་བོད་པའི་ཕྲུ་གུ་༢༢ དང་ལྟ་རྟོགས་བྱེད་མཁན་ཕ་ཚབ་གཉིས། ང་བོད་ཡིག་དང་ཆོས་དགེ་གཅིག་ལྕོགས་བྱས་ནས་སོང་བ་རེད། དེ་ནས་ཡུན་རིང་པོར་དབྱིན་ལན་བོད་ཁང་དུ་བསྡད་པ་ཡིན། ༡༩༧༤ ལོར་སློབ་མ་མང་ཆེ་བ་དེ་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་རྒྱུ་སོགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་བྱུང་ནས་ཕྲུ་གུ་ཆུང་བ་བཞི་མ་གཏོགས་ལྷག་མ་སོང༌།

མཁས་དབང་འཇམ་དབྱངས་ནོར་བུ་ལགས་སུ་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་དེའི་གནད་དོན་ཐོག་དགོངས་ཚུལ་གང་ཡོད་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས།

དེ་ཞུ་ཁག་པོ་འདུག ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དགོངས་པ་ཞུ་རྒྱུ་དེ་སྲིད་འཛིན་དང༌། སྲིད་བློན་ཞིག་དགོངས་པ་ཞུས་པ་ནང་བཞིན་མ་རེད། ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཡིན་ནའང་རེད། མང་ཆེ་བ་སོ་སོ་དགུང་ལོ་ག་ཚོད་ཐུབ་པ་བར་དུ་བཞུགས་པ་ལས་དགོངས་པ་ཞུས་པ་དེ་འདྲ་བྱུང་ཡོད་པ་མ་རེད། ྋསྐུ་མདུན་གྱིས་ག་འདྲ་ཞིག་གསུངས་པ་ཡིན། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ག་རེ་ཡིན་ན་བསམ་གྱི་འདུག ང་ཚོས་ཚོད་དཔག་བྱས་དུས་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྱག་ལས་ངོ་མ་དེ་ད་དུང་འགྲུབ་ཡོད་པ་མ་རེད། གནད་འགག་ཆེ་ཤོས་སྔོན་མ་ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་བོད་ནས་ཚུར་ཕེབས་སྐབས་བོད་མི་མང་ལ་བདེ་སྐྱིད་དང་རང་དབང་དགོས་པ་རེད་ཅེས་བཀའ་གནང་ཡོད་པ་རེད། དེ་འགྲུབ་རྒྱུ་ཕར་ཞོག་གནས་ཚུལ་སྡུག་ཏུ་སོང་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་ཀརྨ་ཆོས་འཕེལ་མཆོག་ལ་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་དེའི་གནད་དོན་ཐོག་དགོངས་ཚུལ་གང་ཡོད་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས།

ྋསྤྱི་ནོར་གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཉེ་ཆར་ཨ་རིར་ད་ལྟ་ཕྱེད་བགྲེས་ཡོལ་གྱི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་དང༌། ལོ་ཤས་ནང་ལ་བགྲེས་ཡོལ་ཆ་ཚང་བཞེས་རྒྱུ་ཡིན། བོད་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་དོན་ཚང་མ་མི་མང་གིས་བདམས་པའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་པས་གནང་གི་རེད་ཅེས་བཀའ་སློབ་ཕེབས་ཡོད་པ་རེད། དེ་བོད་མི་ཚང་མར་བློ་འཚབ་སྐྱེ་གཞི་ཞིག་རེད། དེའི་སྐབས་ང་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་ཕྱིན་པའི་སྐབས་རེད། གནད་དོན་དེའི་ཐོག་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ཀྱིས་ཐུགས་འཚབ་ཆེན་པོས་དེ་འདྲའི་དགོངས་བཞེས་མ་གནང་རོགས། མུ་མཐུད་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་གནང་རོགས་ཞེས་སྙན་ཞུ་སྐུ་སྒེར་ཡིག་ཚང་བརྒྱུད་ནས་ཕུལ་འདུག དེ་ཡག་པོ་བྱུང་འདུག

འོད་ཟེར་ལགས་ཀྱིས་གསུང་དོན། ལོ་མང་སྔོན་གུས་མོས་ལྷ་སའི་དགའ་ལྡན་ལྡ་མཆོད་ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་བྲིས་པའི་ནང་ཉིན་དེའི་མཚན་མོར་ཁྱིམ་ཚང་ཡོངས་ཀྱིས་མར་མེ་མཆོད་པ་དང༌། མི་རེ་ངོ་རེས་དམིགས་བརྩེ་མ་འདོན་པ། སྤོས་དང་བསང་གི་དྲི་ཞིམ་འཐོར་ཞིང་ནམ་མཁར་རྒྱུ་བའི་བསང་གི་མེ་ལྕེ་དེ་ཧ་ཅང་ཆེ་བའི་གློག་ཤུགས་ཤིག་དང་འདྲ་བ་བཀོད་ཡོད། འདས་པའི་ལོ་གཉིས་ཙམ་གྱི་རིང་ནས་དགའ་ལྡན་ལྔ་མཆོད་དེ་སྡོན་དང་བསྡུར་ཐབས་མེད་པར་གྱུར་ཡོད། ༢༠༠༥ ལོའི་དགའ་ལྡན་ལྡ་མཆོད་སྐབས་གུས་མོ་ལྷ་སར་ཡོད། དེའི་སྐབས་ལས་ཁུངས་ཁག་ལ་ཚོགས་འདུ་ཞིག་འཚོགས་ནས་རིམ་པ་གོང་མའི་དགོངས་དོན་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་པའི་ནང་གཞུང་ཞབས་པ་ཡོངས་རྫོགས་དང༌། གུང་ཁྲན་གྱི་ཚོགས་མི། དེ་བཞིན་ལས་བཟོ་བ་སོགས་དགའ་ལྡན་ལྔ་མཆོད་གྱི་ཆོས་འབྲེལ་བྱེད་སྒོའི་ནང་ཞུགས་མི་ཆོག་པ་དང༌། དེ་བཞིན་རྒན་ཡོལ་ཐོབ་ཟིན་པའི་མི་སྣ་རྣམས་ཀྱང་ཞུགས་མི་ཆོག དེ་ལྟར་མ་བྱས་ན་རྒས་ཕོགས་སྤྲོད་རྒྱུ་མིན་པ་ནན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད།