བོད་ལ་རང་དབང་མེད་པའི་སྐོར་གྱི་སྙན་ཞུ། (ལེ་ཚན་དང་པོ།)
རང་ཅག་གི་མེ་ཏོག་གང་ལ་ཕོག་པའི་ལྷ་སྐལ ྋརྒྱལ་དབང་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་རྒྱང་རིང་ས་མཐར་ཕེབས་ནས་ལོ་ང་གཉིས་འཁོར་བ་དང༌། དེ་མིན་ྋཔཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བའི་ཡང་སྤྲུལ་ྋཔཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་མུན་ནག་གི་བཙོན་ལ་བཅུག་ནས་ལོ་བཅོ་ལྔ་འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་གྱི་ཉིན་མོ་འདིར།ངས་རང་ཉིད་ཀྱི་འོད་ལྡེར་ཁ་བྱང་ལ་ཅི་ཞིག་བཏགས་ཡོད་ཅེ་ན། བོད་ལ་རང་དབང་མེད་པའི་སྐོར་གྱི་སྙན་ཞུ་ཞེས་བཏགས་ཡོད། དེའི་ཕྱིར། ཁྱེད་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱིར་བཤད་ན་འུ་ཅག་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལེགས་ཉེས་དང་བསམ་བློ་འདིའི་སྟེང་ནས་འདང་རེ་བརྒྱབ་ནས་མ་སྐུལ་དང་བླངས་སྒོ་ནས་རང་ཉིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་ཡིད་ཆེས་བྱས་ཏེ་རང་ཉིད་ལ་ཕུགས་བསམ་རྒྱ་ཆེན་པོ་རེ་བཏང་ནས་ལག་ལེན་མངོན་གྱུར་བྱ་རྒྱུའི་ལས་ཀ་རེ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་རང་ཉིད་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཚང་མར་སྐབས་སུ་བབས་པའི་འོས་འགན་ཞིག་རེད། འོ་ན། དེ་རིང་ངས་བཤད་རྒྱུའི་གླེང་གཞི་གཙོ་བོ་ཅི་ཞིག་ཡིན་ཞེ་ན། ངས་གོང་དུ་བཤད་པའི་རང་དབང་མེད་པའི་སྐོར་གྱི་སྙན་ཞུ་ཞེས་པ་ལྟར་རང་དབང་ཞེས་པ་འདི་ཅི་འདྲ་ཞིག་གི་སྒོ་ནས་བཤད་དགོས་ཤེ་ན། སྔོན་ང་ཚོར་སྤྱི་སྡོམ་གྱི་སྐད་ཆ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་ཟེར་ན་༼རང་དབང་ཐམས་ཅད་བདེ་སྐྱིད་ཡིན། གཞན་དབང་ཐམས་ཅད་སྡུག་བསྔལ་ཡིན། ༽ཞེས་པ་ལྟར་རང་དབང་ཐམས་ཅད་བདེ་སྐྱིད་ཡིན་པ་འདི་ཇི་འདྲ་ཞིག་གི་སྒོ་ནས་བཤད་དགོས་ཤེ་ན། ང་རང་ཉིད་ལ་མཚོན་ན་རང་གི་ཆོས་དང་རིག་གནས་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས། དེ་མིན་ཚན་རིག་དང་ལག་རྕལ་འདི་འདྲ་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་རང་དབང་ཡོད་མེད་བཤད་དགོས། དེ་ཡིན་ན་རང་ཅག་བོད་ལ་མཚོན་ན་གང་འདྲ་ཞིག་གི་སྒོ་ནས་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་ཤེ་ན། ང་རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ཡིན་ན་འུ་ཚོའི་ཐོག་མའི་བསམ་བློའི་བརྒྱུད་རིམ་ཡིན་ནའང་འདྲ། བོད་གངས་ཅན་གྱི་སྤྱིའི་ཆགས་རིམ་ཡིན་ནའང་འདྲ། མང་བོ་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་བསམ་བློ་བཏང་ན་སྤྱིར་བོད་ཆེན་པོ་ཞེས་པ་འདི་གང་འདྲ་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་ཡོང་དགོས་པ་རང་ཅག་བོད་ལ་མཚོན་ན་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ལ་ཕྱིར་མིག་རེ་བལྟས་ན། འཇིག་རྟེན་ལ་འདི་འདྲའི་གཏམ་དཔེ་ཡོད་༼ལོ་རྒྱུས་ཚིགས་སུ་མ་བཅད་ན། ཕ་ཨ་ཁུ་ཡིན་ཡང་ངོ་མི་ཤེས།༽རང་ཅག་གི་བོད་ཅེས་པ་འདི་སྔོན་གྱི་རྒྱལ་རབས་དང་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་བཤད་ན་ང་ཚོའི་བོད་ཅེས་པ་འདི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱུན་རིང་ཞིང་བསམ་བློའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཟབ་མོ་ཡོད་པ་འདི་འདྲའི་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་བཤད་མ་དགོས་པ་རེད། འོ་ན་རང་རེའི་བོད་ཅེས་པ་འདི་བྱུང་རིམ་གང་འདྲ་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་འཇོག་དགོས་ཟེར་ན། ཐོག་མའི་རྒྱལ་ཕྲན་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་མཁས་པ་ཚོར་བཤད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་མང༌། ཡིན་ཡང༌། ཚང་མས་བོད་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྒྱལ་རབས་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་ནི་རྒྱལ་རབས་ཞེ་གཉིས་བྱུང་བར་བཤད། དེ་ལྟར་ན་རྒྱལ་རབས་སོ་གསུམ་པ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་དང༌། སོ་བདུན་པ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་སྐབས་ལ་བོད་ཅེས་པ་འདི་ཡ་མཚན་པ་འཛམ་གླིང་སྟེང་ལ་སྙན་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་ཚང་མས་ཁས་ལེན་གྱི་ཡོད་པར་མ་ཟད། དེང་སང་འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་སྟེང་ནས་བདེན་དཔང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འོ་ན་དེང་སང་རང་ཅག་བོད་ཅེས་པ་འདི་གང་འདྲ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་ཅེ་ན། ང་ཚོས་ང་ཚོར་བལྟས་ན་མི་ཤེས་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། མིག་ཆུ་མིག་ནང་ནས་བཞུར་རྒྱུ་དང་སྡུག་བསྔལ་འདི་ཁོག་ལ་བཅུག་ནས་བསྡད་ཡོད་པའི་སྐབས་འདིར་མིའི་རང་དབང་ཞེས་པ་འདིའི་སྟེང་ནས་བཤད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ང་ཚོའི་བོད་ལྟ་བུ་ལ་མཚོན་ན་རང་དབང་ཞེས་པ་འདི་གཏན་ནས་མེད། དཔེར་ན། ༡༩༥༡ལོར་ང་ཕོད་གཙོ་བྱས་པས་ཞི་བའི་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་ཅན་གྱི་ཆིངས་ཡིག་ཞིག་བཞག འོན་ཀྱང༌། ཆིངས་ཡིག་བཞག་པ་དེ་ཡང་དག་པ་དང་དྲང་བདེན་གྱི་སྒོ་ནས་བཞག་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན། དེང་སང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁས་པ་དང་རང་རེའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་དག་གིས་སྐབས་དེའི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་པ་དེ་རང་དབང་སྤུ་ཙམ་ཡང་མེད་པར་བཙན་གྱིས་ཐམ་ག་བརྒྱབ་ཏུ་བཅུག་པ་ཞིག་ཡིན་པ་གོང་གི་འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་མཁས་ཅན་དག་གིས་བདེན་དཔང་གཙང་མར་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ལྷག་པར་ྋགོང་ས་མཆོག་དང་ྋཔཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་གཉིས་ནི་ཆིངས་ཡིག་དེར་མོས་མཐུན་རྩ་བ་ནས་མེད། མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་གཡོ་སྒྱུ་ཁོ་ན་ཡིན། ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ལྟར་རྗེས་སུ་ང་དགུ་ལོའི་ཟླ་བ་གསུམ་པའི་ཚེས་བཅུ་བདུན་གྱི་དགོང་མོའི་ཆུ་ཚོད་བཅུ་བའི་སྟེང་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཁོང་གི་སྐུ་སྲོག་ཉེན་ཁར་ཐུག་པའི་སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་ཐུགས་དགོངས་ཟབ་མོ་གནང་ནས་རང་ཅག་བོད་མི་ཚོའི་དཔྲལ་བའི་མིག་དང་ཁོག་པའི་སྙིང་ལྟ་བུ་འདི་ཉིད་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་ཀྱི་བདེ་དོན་ལ་དམིགས་ཏེ་མི་འདོད་བཞིན་དུ་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་མི་ཕེབས་ཀ་མེད་བྱུང༌། དེའི་རྗེས་སུ་ང་དགུ་ལོའི་ཟླ་གསུམ་པའི་ཚེས་ཉི་ཤུ་ནས་རྒྱ་དམག་གིས་བཙན་འཛུལ་གྱི་དྲག་པོའི་ལམ་ཁ་འདི་བེད་སྤྱད་ནས་དྲང་བདེན་སྐྱོང་མཁན་གྱི་བོད་མི་ཁྲི་ཕྲག་མང་བོ་ཞིག་སྲོག་ཐོག་ལ་བཏང་བ་དང་མང་བོ་ཞིག་མུན་ནག་གི་བཙོན་ལ་བཅུག སྐབས་དེའི་ཁྲག་དྲི་དང་སྐྱུག་བྲོ་བའི་གནས་ཚུལ་དངོས་ནི་འདི་འདྲའི་དུས་ཡུན་ཐུང་ཐུང་ཞིག་གི་ནང་བཤད་ན་རྫོགས་འགྲོ་བ་ཞིག་དང་བྲིས་ན་ཚར་འགྲོ་བ་ཞིག་མིན་པ་འདི་ང་ཚོའི་བསམ་བློའི་གླེང་གཞི་ཡིན། དེའི་རྗེས་ནས་བོད་ལ་ཞི་བའི་བཅིངས་འགྲོལ་བཏང་བ་ཡིན་ཟེར་གྱིན་ཡོད། ངས་བལྟས་ན་ཞི་བའི་བཅིངས་འགྲོལ་ཞིག་གཏན་ནས་མ་རེད། རྒྱུ་མཚན་མི་དེ་འདྲའི་མང་བོ་ཞིག་གི་ཚེ་སྲོག་འཕྲོག་པ་དང་མང་བོ་ཞིག་མུན་ནག་གི་བཙོན་ལ་བཅུག་པ་འདིའི་སྟེང་ནས་བལྟས་ན་ཞི་བའི་བཅིངས་འགྲོལ་ཞིག་མིན་པ་གསལ་ཐག་ཆོད་རེད། གལ་སྲིད་ཞི་བའི་བཅིངས་འགྲོལ་ཡིན་ན་ཕན་ཚུན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་ངོས་ནས་མོས་མཐུན་བྱས་ཏེ་གྲོས་ཐག་བཅད་ན་གཟོད་ཞི་བའི་བཅིངས་འགྲོལ་རེད་མ་གཏོགས། གཡོ་སྒྱུ་དང་བཙན་ཐབས་དེ་འདྲ་ཞིག་བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་དེ་འདྲའི་མི་མང་བོ་ཞིག་དམར་གསོད་བཏང་ན་ཞི་བའི་བཅིངས་འགྲོལ་མ་ཡིན་པ་དངོས་ཡོད་ཀྱིས་བདེན་དཔང་བྱེད་ཐུབ། གཉིས་ནས་སྐབས་དེར་གོང་ནས་བཤད་པ་ལྟར་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་ཕྱོགས་མང་བོ་ཞིག་ལ་གཟིགས་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་མི་ཕེབས་ཀ་མེད་བྱུང་བ་རེད། རྗེས་ནས་སྤྱང་ཀིའི་ཧམ་པ་ཇེ་ཆེར་སོང་ནས་ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་ཁ་དཔེ་ལྟར་༼རྒྱ་ནག་པོ་ཡར་ལོག་དང་རླུང་བསེར་བུ་ཐུར་ལོག་བྱུང་༽ཞེས་པ་ལྟར་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་མོ་བྱུང་ནས་བོད་མི་ཚོ་མུ་གེར་ཤི་བ་སོགས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་མ་བཟོད་པར་སྐབས་དེའི་གནས་ཚུལ་དངོས་ྋཔཎ་ཆེན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་མཆོག་གིས་༼བོད་མི་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྐྱོབ་པའི་འབོད་སྒྲ༽ཞེས་པའི་ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་བདུན་གྱི་སྙན་ཞུ་རྒྱ་གཞུང་ལ་ཕུལ་བ་དེ་བྱ་བ་ཡང་དག་པ་དང་དྲང་བདེན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་མ་བྱས་པར་མ་ཟད། ལོ་དགུ་དང་ཟླ་བ་བརྒྱད་ལ་བཙོན་དུ་བཅུག འདི་དག་ནི་ང་ཚོར་རང་དབང་མེད་སོང་བ་རེད་མ་གཏོགས་གལ་སྲིད་རང་དབང་ཡོད་ན་རང་གི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་གནས་བབས་དང་བོད་མིའི་བསམ་བློ་དངོས་ཡར་ཞུས་པ་དང་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། སྐབས་དེར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ང་ཚོར་མོས་མཐུན་ཡོད་རུང་མེད་རུང་བོད་མིའི་མངོན་འདོད་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཡ་ང་བའི་བྱ་སྤྱོད་འདྲ་མིན་ཞིག་བེད་སྤྱད་ནས་ྋཔཎ་ཆེན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་མཆོག་༡༩༧༦ལོའི་བར་མུན་ནག་གི་བཙོན་ནས་ལུས་པ་རེད། ༡༩༨༠ལོ་ནས་བོད་ལ་རང་དབང་ཅུང་སྤྲད་ནས་བོད་མིའི་བསམ་བློ་ཕྱིར་འཁོར་རྒྱུའི་ཆེད་ཆོས་སྒོ་ཕྱེས་པ་དང་བཅའ་ཁྲིམས་གཞིར་བཞག་གི་སྟེང་ནས་རིག་གནས་སོགས་ཀྱང་དར་དུ་འཇུག་རྒྱུ། ལས་བྱེད་པ་ཚོས་བྱ་བ་ཡང་དག་སྒྲུབ་རྒྱུ། བོད་མིའི་བསམ་བློ་བཀག་འགོག་མི་བྱེད་རྒྱུ། རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཞིག་ཡིན་ན་དེའི་མི་མང་གི་བསམ་བློ་དང་མཐུན་པའི་སྟེང་ནས་བྱ་བ་བསྒྲུབ་རྒྱུ། འོ་ན། དེ་རིང་ང་ཚོས་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༩ལ་སླེབས་པའི་སྐབས་འདིར་འདས་ཟིན་པའི་ལོ་འཁོར་ལྔ་བཅུ་བོ་འདི་ལ་བོད་མིའི་བསམ་བློ་འཁོར་ཕྱོགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་ཕྱིར་འདང་རེ་བརྒྱབ་ན། ཕྱི་ལོགས་ཀྱི་བོད་མིའི་དཔེ་དེབ་༼ཁྲག་ཐིགས་ལས་སྐྱེས་པའི་ལྗང་མྱུག་༽ཅེས་པའི་ནང་འདི་ལྟར་བྲིས་འདུག༼རྒྱ་ནག་ནི་ནམ་ཡིན་ཡང་རྒྱ་རེད། བོད་ཅེས་པ་ནམ་ཡིན་ཡང་དགྲ་རུ་བཟུང་ཡོད། རྒྱ་ནག་ལ་མཚོན་ན་བོད་ཀྱི་ྋཏཱ་ལའི་བླ་མ་མི་དགོས། བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་མི་དགོས། བོད་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་མི་དགོས། རྒྱ་ནག་ལ་དགོས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་དང་ཐོན་ཁུངས་སོགས་རེད༽། ངས་བལྟས་ན་འདི་རིག་པ་ཡང་དག་པ་ཞིག་དང་འདང་བརྒྱབ་ནས་བཤད་ཡོད་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་རེད་སྙམ། རྒྱུ་མཚན་དེང་སང་བལྟས་ན་འཆར་ལྡན་བུ་སྐྱེས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་དང་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་མ་ལོན་པར་གྲྭ་བ་བྱེད་མི་ཆོག་པ་སོགས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་མི་འདྲ་བ་མང་བོ་ཞིག་བཟོས་པ་འདི་ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་བསྟན་པ་ནུབ་པའི་སྔ་ལྟས་ཡ་ང་བ་ཞིག་དང༌།རང་ཉིད་བོད་ལ་དུང་བ་ཡོད་མཁན་གྱི་མི་ཞིག་ཡིན་ན་འདི་ཧ་ཅང་གི་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང༌། རྒྱུ་མཚན་ྋརྒྱལ་དབང་ཀརྨ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བདུན་པ་ལྟ་བུ་ལ་མཚོན་ན། ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐོབ་གོ་ས་དང་རང་གི་འཚོ་བའི་ཕྱོགས་ནས་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡིན། ཡིན་ནའང༌། བོད་ཀྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཡུན་དུ་གནས་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་བ་རེད། ད་དུང་ཨ་ཀྱཱ་རིན་པོ་ཆེ་ལྟ་བུ་ལ་མཚོན་ནའང་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆར་བེད་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་ངན་བཅངས་ནས་རྒྱ་གཞུང་ཁོ་ཚོས་ངོས་འཛིན་བྱས་པའི་ྋཔཎ་ཆེན་ྋཔཎ་ཆེན་དངོས་ཡིན་པར་བཙན་གྱིས་ངོས་འཛིན་བྱས་བཅུག་ནའང༌།ཁོང་གིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་གསལ་བ་བཞིན་ང་ཚོའི་བོད་མིའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་ལ་སྲུང་བརྩི་བྱས་ནས་ང་ཚོའི་སྲོལ་རྒྱུན་ལྟར་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ། ྋཔཎ་ཆེན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་ངོས་འཛིན་གནང་རྒྱུ་དང༌། ྋཔཎ་ཆེན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ྋརྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་ངོས་འཛིན་གནང་རྒྱུའི་བསམ་འཆར་ཕུལ་ཡང་སྣང་མེད་དུ་བཞག་ནས་ཆོས་ལུགས་དད་པ་རང་དབང་སོགས་ཀྱི་ཁེ་དབང་མང་བོ་ཞིག་འཕྲོག་སྟེ་རྒྱ་ནག་རང་གི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བའི་བྱ་ངན་འདི་དག་མ་བཟོད་པརམཐར་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་ཕེབས་དགོས་བྱུང༌། འདི་དག་ཕྱོགས་མང་བོ་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་བལྟས་ན་ང་ཚོར་རང་དབང་ཞེས་པ་སྤུ་ཙམ་ཡང་མེད་པ་མཚོན་ཐུབ།
